Cảm xúc là một phần không thể thiếu của cuộc sống con người. Chúng ta trải qua vô vàn cảm xúc mỗi ngày, những cảm xúc đơn giản như vui, buồn, giận, sợ,… Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể hiểu và gọi tên cảm xúc của mình một cách chính xác. Điều này có thể do nhiều nguyên nhân. Để thấu hiểu bản thân và xác định rõ cảm xúc của mình, chúng ta cần học cách quan sát và suy ngẫm về cảm xúc của mình. Một công cụ hữu ích giúp chúng ta làm việc này chính là bánh xe cảm xúc. Hãy cùng mình tìm hiểu thêm nhé.
Bánh xe cảm xúc là gì?
Bánh xe cảm xúc là một hệ thống phân loại cảm xúc được đề xuất bởi nhà tâm lý học Robert Plutchik vào năm 1980. Bánh xe này được chia thành tám cung bậc cảm xúc chính, được sắp xếp thành các cặp đối cực với nhau. Mỗi cung bậc cảm xúc được biểu thị bằng một màu sắc khác nhau.
Các cung bậc cảm xúc chính trong bánh xe của Plutchik là:
- Vui vẻ (Joy): Màu vàng, tượng trưng cho sự tích cực, hạnh phúc, sung sướng.
- Buồn bã (Sadness): Màu xanh lá cây, tượng trưng cho sự tiêu cực, thất vọng, đau buồn.
- Giận dữ (Anger): Màu đỏ, tượng trưng cho sự tức giận, bực bội, thù hận.
- Sợ hãi (Fear): Màu xám, tượng trưng cho sự lo lắng, sợ hãi, căng thẳng.
- Tin tưởng (Trust): Màu xanh da trời, tượng trưng cho sự an toàn, tin tưởng, yêu thương.
- Ghê tởm (Disgust): Màu xanh lam, tượng trưng cho sự chán ghét, kinh tởm, ghê sợ.
- Ngạc nhiên (Surprise): Màu trắng, tượng trưng cho sự bất ngờ, ngỡ ngàng, tò mò.
Các cung bậc cảm xúc trong bánh xe của Plutchik có thể kết hợp với nhau để tạo thành các cung bậc cảm xúc mới. Ví dụ, sự kết hợp giữa vui vẻ và giận dữ có thể tạo thành sự phấn khích. Sự kết hợp giữa sợ hãi và tin tưởng có thể tạo thành sự lo lắng.
Các yếu tố của bánh xe cảm xúc
Màu sắc
Cảm xúc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Chúng ta trải qua vô vàn cảm xúc mỗi ngày, từ những cảm xúc tích cực như vui vẻ, hạnh phúc, yêu thương, cho đến những cảm xúc tiêu cực như buồn bã, giận dữ, sợ hãi.
Những cảm xúc này được sắp xếp trong vòng tròn cảm xúc của Plutchik, với mỗi cảm xúc được biểu thị bằng một màu sắc riêng. Ví dụ, vui vẻ được biểu thị bằng màu vàng, buồn bã được biểu thị bằng màu xanh dương, giận dữ được biểu thị bằng màu đỏ, và sợ hãi được biểu thị bằng màu đen.
Sắc thái
Các nhà tâm lý học đã phân loại cảm xúc thành nhiều loại khác nhau. Một trong những cách phân loại phổ biến nhất là phân loại theo mức độ cường độ. Theo cách phân loại này, có thể chia cảm xúc thành hai nhóm chính: cảm xúc cơ bản và cảm xúc phức tạp.
Cảm xúc phức tạp là những cảm xúc được hình thành từ sự kết hợp của các cảm xúc cơ bản. Chúng thường có sắc thái tinh tế hơn và khó diễn tả hơn. Một số ví dụ về cảm xúc phức tạp bao gồm:
- Yêu thương
- Ghét bỏ
- Lòng trắc ẩn
- Độc ác
- Lòng tự trọng…
Mối liên hệ các cảm xúc
Cảm xúc là một thế giới phức tạp và đa dạng, với vô vàn sắc thái khác nhau. Một cách hiểu thú vị về cảm xúc là chúng có thể được tạo ra từ sự kết hợp của các cảm xúc cơ bản.
Khi hai cảm xúc cơ bản gần nhau trên bánh xe cảm xúc kết hợp với nhau, chúng sẽ tạo ra một cảm xúc mới. Ví dụ, khi vui vẻ và tin tưởng kết hợp với nhau, chúng sẽ tạo ra yêu mến. Khi tin tưởng và sợ hãi kết hợp với nhau, chúng sẽ tạo ra quy phục.
Xem thêm: Bandwagon là gì? Cách sử dụng hiệu ứng đám đông trong marketing
Tác dụng của bánh xe cảm xúc
Vòng tròn cảm xúc giúp bạn thấu hiểu cảm xúc của bản thân
Việc không thể gọi tên cảm xúc có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng ta. Một nghiên cứu của Đại học Y tế Công cộng Harvard và Đại học Rochester cho thấy, những người thường xuyên kìm nén cảm xúc của mình có nguy cơ mắc bệnh ung thư cao hơn 70%.
Để tránh những hậu quả này, điều quan trọng là chúng ta phải học cách gọi tên cảm xúc của mình. Điều này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản thân và những gì chúng ta đang trải qua.
Vòng tròn bánh xe cảm xúc là một công cụ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các trạng thái cảm xúc của con người. Nó bao gồm nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau, từ tích cực đến tiêu cực. Khi bạn cảm thấy một trạng thái cảm xúc nào đó, hãy cố gắng xác định vị trí của nó trên vòng tròn bánh xe cảm xúc. Điều này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình.
Ví dụ, nếu bạn cảm thấy buồn, bạn có thể xác định rằng bạn đang ở trong trạng thái cảm xúc “buồn” trên vòng tròn bánh xe cảm xúc. Sau đó, bạn có thể tiếp tục phân tích sâu hơn về cảm xúc của mình. Bạn buồn vì điều gì? Bạn buồn đến mức nào?
Việc phân tích sâu hơn về cảm xúc của mình sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân và những gì bạn đang trải qua. Từ đó, bạn có thể có cách ứng phó phù hợp với cảm xúc của mình.
Phát hiện và kiểm soát cảm xúc tiêu cực thông qua bánh xe cảm xúc
Trong xã hội hiện đại, con người phải đối mặt với rất nhiều áp lực từ cuộc sống, công việc, học tập,… Những áp lực này có thể khiến chúng ta rơi vào trạng thái tiêu cực như buồn bã, chán nản, tức giận,… Nếu không được đối mặt và xử lý đúng cách, những cảm xúc tiêu cực này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng ta.
Bước đầu tiên để đối mặt và xử lý cảm xúc tiêu cực là nhận thức được chúng. Khi bạn cảm thấy mình đang có những cảm xúc tiêu cực, hãy dành chút thời gian để suy ngẫm và đặt tên cho chúng. Điều này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình và tìm ra cách xử lý phù hợp. Sau khi đã nhận thức được cảm xúc của mình, hãy tìm hiểu nguyên nhân gây ra chúng. Điều này sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề gốc rễ và ngăn chặn cảm xúc tiêu cực quay trở lại.
Khi đã hiểu rõ nguyên nhân và giải pháp, hãy tìm cách xử lý cảm xúc của mình theo cách lành mạnh. Có rất nhiều cách để làm điều này, chẳng hạn như:
- Tập thể dục: Tập thể dục là một cách tuyệt vời để giải tỏa căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
- Thiền: Thiền giúp bạn tĩnh tâm và tập trung vào hiện tại, từ đó giảm bớt những suy nghĩ tiêu cực.
- Chia sẻ với người thân, bạn bè: Chia sẻ cảm xúc với những người bạn tin tưởng sẽ giúp bạn cảm thấy nhẹ lòng hơn.
- Tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia: Nếu cảm xúc tiêu cực của bạn quá nặng nề, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý.
Xem thêm: Một số mẹo để rèn luyện tính Kỷ luật bản thân khi làm việc
Cách ứng dụng bánh xe cảm xúc để phát triển bản thân
Để sử dụng vòng tròn cảm xúc một cách hiệu quả, chúng ta có thể thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Hiểu rõ bánh xe cảm xúc.
Bước này là vô cùng quan trọng, giúp chúng ta nắm được các cảm xúc cơ bản và biểu hiện của chúng. Chúng ta có thể tìm hiểu về bánh xe cảm xúc qua sách báo, internet hoặc tham gia các khóa học về phát triển bản thân.
Bước 2: Xác định cảm xúc hiện tại.
Khi bắt đầu sử dụng vòng tròn cảm xúc, chúng ta cần tập trung vào cảm xúc hiện tại của mình. Hãy tự hỏi bản thân: “Tôi đang cảm thấy gì?”. Sau đó, chúng ta có thể sử dụng bánh xe cảm xúc để xác định cảm xúc đang diễn ra trong mình.
Bước 3: Tìm hiểu nguyên nhân.
Khi đã xác định được cảm xúc hiện tại, chúng ta cần tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến cảm xúc đó. Có thể là do một sự kiện, một suy nghĩ hoặc một người nào đó. Việc tìm hiểu nguyên nhân sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản thân và cách đối phó với cảm xúc đó.
Bước 4: Kiểm soát cảm xúc.
Sau khi hiểu rõ cảm xúc và nguyên nhân, chúng ta có thể bắt đầu kiểm soát cảm xúc của mình. Có nhiều cách để kiểm soát cảm xúc, chẳng hạn như:
- Thở sâu và thư giãn.
- Tập trung vào những suy nghĩ tích cực.
- Nói chuyện với người thân hoặc bạn bè.
- Tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia.
Bước 5: Phát triển bản thân.
Khi có thể kiểm soát cảm xúc của mình, chúng ta có thể bắt đầu phát triển bản thân. Chúng ta có thể học cách:
- Tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với mọi người.
- Làm việc hiệu quả hơn.
- Tự tin thể hiện bản thân.
- Hạnh phúc hơn.
Lời kết
Trên đây bài viết Bánh xe cảm xúc là gì? Cách ứng dụng, trong bài đã có đầy đủ thông tin cần thiết cho các bạn. Mong bài viết sẽ có ích cho bạn.
Trích nguồn: https://hegka.com/articles